ความเสี่ยงในการปฏิบัติงานตามวิชาชีพ

ความเสี่ยงในการปฏิบัติงานตามวิชาชีพ

ความเสี่ยงในการปฏิบัติงานตามวิชาชีพ (Professional Exposure Risk) หมายถึง ความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการให้บริการลูกค้า ซึ่งอาจมีผลทำให้ผู้สอบบัญชีเสื่อมเสียชื่อเสียง การเผยแพร่ข่าวสารในเชิงลบหรือถูกฟ้องร้องเรียกค่าเสียหาย ตัวอย่างเช่น ผู้ใช้รายงานการสอบบัญชีมีความสงสัยในคุณภาพของการปฏิบัติงานและรายงานของผู้สอบบัญชี ผู้สอบบัญชีอาจถูกเรียกให้ชี้แจงตอบคำถามเกี่ยวกับการปฏิบัติงาน ซึ่งมีผลกระทบต่อชื่อเสียงของผู้สอบบัญชี หรือผู้ได้รับความเสียหายจากการใช้รายงานการสอบบัญชีอาจดำเนินคดีฟ้องร้องผู้สอบบัญชี เป็นต้น

ความเสี่ยงประเภทนี้บางทีเรียกว่า "ความเสี่ยงทางธุรกิจของผู้สอบบัญชี" ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับความเสี่ยงที่บุคคลภายนอกสงสัยว่า ผู้สอบบัญชีได้ปฏิบัติตามมาตรฐานการสอบบัญชีหรือไม่ ในบางกรณีถึงแม้ผู้สอบบัญชีจะชนะคดีความจากการถูกฟ้องร้อง เนื่องจากพิสูจน์ได้ว่าตนได้ปฏิบัติตามมาตรฐานการสอบบัญชีและจรรยาบรรณของวิชาชีพแล้วก็ตาม แต่ความเสี่ยงนี้ยังคงมีอยู่ เนื่องจากสาธารณชนและผู้ใช้รายงานการสอบบัญชียังมีความสงสัยในการปฏิบัติงานของผู้สอบบัญชีในการประเมินความเสี่ยงในการปฏิบัติงานตามวิชาชีพนั้น ผู้สอบบัญชีจำเป็นต้องพิจารณาว่าผู้ใช้งบการเงินเป็นบุคคลกลุ่มใด ลูกค้าที่มีความเสี่ยงประเภทนี้สูง ได้แก่ บริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ (เนื่องจากมีผู้ใช้งบการเงินเป็นจำนวนมาก) หรือบริษัทที่กำลังมีปัญหาในการดำเนินธุรกิจ (เช่น บริษัทที่มีหนี้สินเป็นจำนวนมากและมีความเป็นไปได้สูงที่จะล้มละลาย และบริษัทที่กำลังจะถูกรวมกิจการ เป็นต้น) เนื่องจากมีผู้ต้องการใช้ประโยชน์จากข้อมูลในงบการเงินที่ตรวจสอบมากกว่าปกติ และบุคคลเหล่านี้ต้องการความเชื่อมั่นในระดับสูงจากผลการตรวจสอบของผู้สอบบัญชี

วิธีการหนึ่งในการจัดการกับความเสี่ยงในการปฏิบัติงานตามวิชาชีพ ได้แก่ การประเมินความเสี่ยงทุกครั้งก่อนที่จะมีข้อตกลงในการรับงานสอบบัญชีสำหรับลูกค้ารายใหม่และลูกค้ารายเดิม การประเมินความเสี่ยงก่อนรับงานช่วยให้ผู้สอบบัญชีมีโอกาสคัดเลือกลูกค้าได้ในระดับหนึ่ง ในบางกรณี ผู้สอบบัญชีเลือกที่จะไม่รับงานสอบบัญชีที่มีความเสี่ยงสูงเนื่องจากการรับงานดังกล่าวอาจมีผลทำให้ผู้สอบบัญชีไม่สามารถปฏิบัติงานตามมาตรฐานการสอบบัญชีได้ ผู้สอบบัญชีจะประเมินความเสี่ยงในการปฏิบัติงานตามวิชาชีพ  โดยพิจารณาถึงปัจจัยสำคัญ ดังต่อไปนี้

ประเภทของธุรกิจ

• สภาพแวดล้อมทั่วไปทางธุรกิจ เช่น สถานการณ์ทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อกิจการที่ตรวจสอบ
• วัฏจักรของธุรกิจ เช่น ระยะของการดำเนินธุรกิจที่เพิ่งเริ่มต้น หรือถึงจุดอิ่มตัว
• ความเป็นไปได้ทางธุรกิจของกิจการที่ตรวจสอบ
• สภาพการแข่งขัน
• การยอมรับของลูกค้าต่อผลิตภัณฑ์ของกิจการที่ตรวจสอบ
• ความอยู่รอดต่อไปในอนาคตของกิจการและกลุ่มธุรกิจที่กิจการดำเนินอยู่
• ขนาดและปริมาณของรายการทางธุรกิจ
• ความเสี่ยงในการดำเนินธุรกิจประเภทนั้น 

ผู้เป็นเจ้าของและผู้บริหารของกิจการที่ตรวจสอบ

• ความซื่อสัตย์ของผู้บริหาร
• ประสบการณ์และความรู้ความสามารถของผู้บริหาร
• ทัศนคติของผู้บริหารต่อการจัดทำงบการเงิน

โครงสร้างของกิจการที่ตรวจสอบ

• โครงสร้างการถือหุ้น เช่น มีการกระจายผู้ถือหุ้น หรือถือหุ้นโดยบุคคลกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง
• ความซับซ้อนของโครงสร้างการจัดองค์กร
• รายการกับบุคคลหรือกิจการที่เกี่ยวข้องกัน

ฐานะทางสังคมของกิจการที่ตรวจสอบ

• ชื่อเสียงทางธุรกิจ
• การยอมรับของสังคมต่อธุรกิจประเภทนั้น
• กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินธุรกิจ

ฐานะทางการเงินของกิจการที่ตรวจสอบ 

• ความเพียงพอของเงินทุนหมุนเวียน
• จำนวนทุนเรือนหุ้น
• การดำเนินงานต่อเนื่องของกิจการที่ตรวจสอบ